موانع ارث در خانواده از منظر فقه امامیه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانش پژوه دکتری فقه خانواده، مجتمع آموزش عالی بنت الهدی، جامعه المصطفی العالمیه، قم، ایران.

چکیده

یکی از مهمترین نهادهای حقوقی در هر جامعه‌، ارث است که برخی اصول و مبانی بر آن حاکم است. دین اسلام بر ارث و تقسیم درست اموال میت توصیه‌هایی دارد. برای ارث قوانین و شرایطی در اسلام وجود دارد که در آیات و روایات به آنها اشاره شده است. در برخی از آیات قرآن کریم سهم ارث هریک از فرزندان، همسر و والدین و بقیه موارد ذکر شده است. برای مثال، سهم پسران دوبرابر دختران است. برخی عوامل مانع از ارث بردن افراد از ماترک میت می‌شوند. پژوهش حاضر به شیوه کتابخانه‌ای و با روش توصیفی- تحلیلی، موارد محرومیت از ارث را بررسی می‌کند. سه عامل مهم و اساسی باعث محرومیت از ارث می‌شود که عبارتند از: کفر، قتل و عبد (بنده بودن). این سه عامل باعث می‌شود افراد ارث نبرند، اما باعث ارث بردن دیگران از آنها نمی‌شود؛ یعنی به شخص کافر، قاتل، برده یا کنیز، ارث نمی‌رسد، اما دیگران بعد از مرگش از او ارث می‌برند.
 

کلیدواژه‌ها


  1. قرآن کریم (1391). مترجم: الهی قمشه‌ای، مهدی. قم: قدس.
    1. ابی‌داوود، سعیمان‌بن اشعث (1275). سنن. قاهره: دار‌الحدیث.
    2. ادیب، عباسعلی (1387). ارث و تقسیمات آن از نظر شیعه. قم: مؤسسه بوستان کتاب.
    3. اصفهانى، حسین‌بن محمد راغب (1412هـ.ق). مفردات الفاظ القرآن. لبنان: دار‌العلم.
    4. حرعاملى، محمد‌بن حسن (1409هـ.ق). وسائل الشیعه. قم: مؤسسه آل البیت (ع).
    5. زارعی گلپایگانی، محمدابراهیم (1380). تحقیقی پیرامون ارث از دیدگاه امامیه. بی‌جا: دفتر انتشارات اسلامی.
    6. سبحانی، جعفر (1415هـ.ق). نظام الارث فی شریعه الاسلامیه الغراء. قم: مؤسسه الامام صادق(ع).
    7. سعدى ابوجیب (1408هـ.ق). القاموس الفقهی لغه و اصطلاحا. دمشق: دار‌الفکر.
    8. صاحب‌بن عباد (1414هـ.ق). المحیط فی اللغه. بیروت: عالم الکتاب.
    9. صدوق، محمد‌بن على‌بن بابویه (1409هـ.ق). من لا یحضره الفقیه. مترجم: غفارى، على‌اکبر. تهران: نشر صدوق.
    10. طوسى، خواجه نصیرالدین (1426هـ.ق). جواهر الفرائض در ارث (فارسى). مترجم: شفیعی شاهرودى، محمدحسن، قم: مؤسسه دایره‌المعارف فقه اسلامى بر مذهب اهل بیت (ع).
    11. فراهیدى، خلیل‌بن احمد (1410هـ.ق). کتاب العین. قم: نشر هجرت.
    12. فیروزآبادی، محمد‌بن یعقوب (1412هـ.ق). قاموس المحیط. بیروت: دار‌احیاء التراث العربی.
    13. فیومى، احمد‌بن محمد مقرى (بی‌تا). المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی. قم: منشورات دار‌الرضی.
    14. کلینى، ابوجعفر محمد‌بن یعقوب (1407هـ.ق). الکافی. تهران: دار‌الکتب الاسلامیه.
    15. گنجوی، محمدتقی (1363). ارث در اسلام. بی‌جا: مؤسسه نشر آثار اسلامی.
    16. محقق حلى، نجم‌الدین جعفر‌بن حسن (1408هـ.ق). شرایع‌الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام. قم: مؤسسه اسماعیلیان.
    17. مشکینى، میرزاعلى (بی‌تا). مصطلحات الفقه. قم: دار‌الحدیث.
    18. موسوی‌خمینی، سید روح‌الله (1385). حاشیه بر رساله ارث ملاهاشم خراسانی. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
    19. موسوی‌خمینی، سید روح‌الله (بی‌تا). تحریر الوسیله. بیروت: دار‌الاسلامیه.
    20. نجفى، محمدحسن (1404هـ.ق). جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام. بیروت: دار‌احیاء التراث العربی.